De granaatappel

Inleiding

De granaatappel (Punica granatum) is een eetbare vrucht die oorspronkelijk afkomstig is uit Perzië. Tegenwoordig wordt de vrucht, voor consumptie, ook gekweekt in de landen rond de Middellandse zee, Afghanistan, India, China, Japan, Rusland en delen van de Verenigde Staten. De granaatappel is rijk aan twee typen stoffen uit de groep van polyfenolen: anthocyaninen (o.a. delphinidine, cyanidine en pelargonidine) die het vruchtvlees en sap hun rode kleur geven, en hydrolyseerbare ellagitanninen, waarvan de meest voorkomende punicalaginen zijn. Deze laatste stoffen zijn verantwoordelijk voor 92% van de antioxidantcapaciteit van de granaatappel.

Onderzoek heeft aangetoond dat de antioxidatieve werking van granaatappelgroter is dan die van rode wijn en groene thee. In deze editie worden onder andere de gezondheidseffecten van granaatappel besproken op het gebied van hart- en vaatziekten en bij de preventie van kanker.

De stofwisseling van ellagitanninen en ellaginezuur

De stofwisseling van ellagitanninen in het lichaam verloopt via een vrij ingewikkeld proces. Vrij ellaginezuur lijkt niet of nauwelijks opneembaar te zijn uit de darm. Deze slechte opname kan worden verklaard door het feit dat ellaginezuur slecht oplosbaar is in water en in de darm slecht oplosbare zouten vormt met calcium- en magnesiumionen.

Ook kan ellaginezuur zich aan het darmslijmvlies binden, wat de opname belemmert. Ellagitanninen komen in hoge concentraties voor in de schil van de granaatappel. Bij de productie van granaatappelsap komen deze ellagitanninen in het sap terecht, waarbij het ellagitannine punicalagine het meest voorkomt. Inname van ellagitanninen leidt tot een stijging van de hoeveelheid ellaginezuurin het bloed. Enkele uren na inname is dit ellaginezuur al niet meer in het bloed aantoonbaar.
Ellaginezuur ondergaat in het lichaam reacties onder invloed van fase II-enzymen in de lever, die betrokken zijn bij de afbraak van tal van stoffen. Deze reacties, onder andere glucuronering, maken ellaginezuur beter wateroplosbaar, waardoor het met de gal weer uitgescheiden kan worden. Na uitscheiding van deze verbindingen worden zij onder invloed van de darmflora omgezet in zogenaamde urolithinen, die weer opnieuw uit de darm worden opgenomen. Een dergelijk proces, waarbij stoffen na uitscheiding via de lever opnieuw uit de darm worden opgenomen,heet een enterohepatische kringloop. De urolithinen zijn tot 48 uur na inname van granaatappelextract aantoonbaar in de urine. Het zijn deze stoffen die voor de werking in het lichaam verantwoordelijk worden gehouden. Ellaginezuur en ellagitanninen lijken alleen in de darm actief te zijn.

Effecten van granaatappel op het lichaam
Consumptie van granaatappelsap heeft diverse effecten op het lichaam. De effecten lijken te kunnen worden toegeschreven aan een krachtige anti-oxidatieve werking in combinatie met ontstekingremmende eigenschappen.

Anti-oxidant
Diverse bestanddelen van de granaatappel hebben een sterke anti-oxidantwerking, met name de punicalaginen. Bij toediening van slechts 50 ml granaatappelsap per dag, aan gezonde vrijwilligers, bleek de oxidatie van vetten in het bloed na toediening van AAPH (een stof die oxidatie bevordert) met 6% te dalen. Dit terwijl de anti-oxidantcapaciteit (het vermogen om vrije radicalen onschadelijk te maken) van het bloed met 9% was toegenomen. Daarnaast was dehoeveelheid paraoxonase in het bloed met 185% gestegen. Paraoxonase voorkomt de oxidatie van HDL-cholesterol. Ook was de oxidatie van LDL-cholesterol afgenomen. Verhoging van de dosering granaatappelsap naar 80 ml per dag versterkte deze effecten

Ontstekingremmend
In vitro onderzoek toont aan dat extract van granaatappelsap in staat is om het enzym lipoxygenase te remmen. Lipoxygenase is een van de enzymen die betrokken is bij de vorming van ontstekingsmediatoren uit vetzuren.

Hart- en vaatziekten
Bij atherosclerose ontstaat vernauwing van slagaderen door een opeenhoping van macrofagen in de vaatwand. Deze macrofagen nemen geoxideerd cholesterol op, wat mede leidt tot een ontstekingsreactie in de vaatwand en verergering van de vernauwing. Op langere termijn kunnen ook bindweefsel en spiercellen toenemen, wat de vernauwing verder verergert.

Toediening van granaatappelsap aan dieren die snel atherosclerose ontwikkelen, leidde tot een vermindering van de oxidatie van LDL, een verminderde opname van geoxideerd cholesterol en een verhoogde uitstroom van cholesterol uit de macrofagen. Ook nam de grootte van de atherosclerotische plaques in de vaatwand af met 17%.

Dit onderzoek werd gestart op het moment dat de dieren reeds atherosclerose ontwikkeld hadden. In een eerdere studie was de gevonden afname van de grootte van de plaques nog sterker, maar hier werd al begonnen met granaatappelsap op het moment dat er nog geen atherosclerose aanwezig was16. Het feit dat zelfs bij gevorderde atherosclerose nog verbetering werd gevonden onderschrijft een sterk effect van granaatappelsap tegen atherosclerose.

Een ander positief effect bij consumptie van granaatappelsap is de verbetering van de productie van stikstofmonoxide (NO), dat lokaal door de vaatwand wordt geproduceerd en leidt tot verwijding van de bloedvaten. Op deze wijze kan het lichaam de doorbloeding regelen.

Atherosclerose ontstaat vooral op plaatsen waar de vaatwand veel wrijving ondervindt van het langsstromende bloed, zoals bij vertakkingen van bloedvaten. Onderzoek heeft aangetoond dat op deze plaatsen de productie van NO afgenomen is, terwijl de productie van vrije radicalen toeneemt. Granaatappelsap heeft zowel in gekweekte cellen als in dieren laten zien dat het de productie van NO stimuleert, terwijl de gevolgen van de hoge radicaalbelasting (zoals de productie van stoffen die celdeling bevorderen en daarmee vernauwing kunnen verergeren) afnemen.

Toediening van granaatappelsap (240 ml per dag) aan personen met een vernauwde kransslagader leidde tot een betere doorbloeding van de hartspier bij inspanning, bij meting na 3 maanden. In een andere studie werd gedurende één tot drie jaar granaatappelsap gegeven aan personen met een vernauwing in de halsslagader. Hierbij bleek dat na een jaar de IMT (Intima Media Thickness, een maatevoor de ernst van atherosclerose) bij de gebruikers van het sap tot 30% was verminderd, terwijl deze in de controlegroep met 9% was toegenomen. Ook werd een lagere oxidatie van LDL gevonden in deze studie.

Whole and Complete Pomegranate plantaardige capsules
Solgar’s Whole and Complete Pomegranate plantaardige capsules bevatten een hoge concentratie granaatappel (punica granata) extract. De in de vrucht aanwezige punicalaginen worden in het lichaam omgezet in zeer sterke anti-oxidanten. Deze anti-oxidantenzijn belangrijk voor een verantwoord cholesterolgehalte en hebben een verzorgende invloed op de bloedvaten.

Granaatappel lijkt tevens het risico van borst- en prostaatkanker te verlagen.

Mvg. voedingsdeskundige Jan Schoeman van de eekhoorn uit Ederveen

Monique du Pau

De rubriek ‘Gezondheid’ wordt o.a. verzorgd door:
Monique du Pau – www.homeopate.nl

Klassiek homeopaat voor mens en dier
Lage Veldweg 18
6741 JL Lunteren
06-30651623