Onverhuld: Op reis in de kringloopwinkel

Het maken van een reis is vaak belangrijker dan het doel er van. Denk maar aan de Griekse held Odysseus die na de verovering van Troje er 10 jaar over deed om weer thuis te komen. Op die terugreis moest hij vele beproevingen doorstaan. Toen hij uiteindelijk weer op Ithaka was herkende alleen zijn hond hem nog (en viel dood neer) en voor zijn vrouw was hij een vreemde. Moraal van dit verhaal, Odysseus die eerst nogal naast zijn schoenen liep, was door alle gebeurtenissen een ander mens geworden. 

Tolkien liet in Lord of the Rings totaal verschillende personen op reis gaan met als doel het kwaad te stoppen. Dat laatste lukte, maar dat einde was tevens een nieuw begin van het kwaad, dat altijd blijft sluimeren. Op reis werden die verschillende personages zoals een elf, een dwerg, een ridder en een paar jongens gezworen vrienden en verenigd met elkaar. Daar ging het om.

Laatst was ik in Lunteren en bezocht het Kerkerf, een kringloopwinkel. In die winkel maakte ik een reis. Ik zag boeken van Annie M.G. Schmidt, waar kinderen de hoofdrol hebben en volwassenen steevast nogal typisch zijn of weinig van de kinderwereld begrijpen. De oorlogsboeken van Anne de Vries stonden er met titels als ‘De duisternis in’ en ‘Ochtendgloren.’ Koektrommels van Verkade, een beker van de Zending, veel Tupperware en talloze kop- en schotels. Ik doorstond geen beproevingen, smeedde geen vriendschappen, maar deed wel wat inzichten op. Wat waren de kinderjaren onbedorven, een jonge geest moet je zien te houden, blijf je verwonderen over bekrompenheid, zelfzucht en bureaucratie. Geborgenheid en gezelligheid met koekjes, help anderen en die Tupperware, duurzaamheid avant la lettre. Het leven is een reis, geniet van de mooie momenten, ervaringen en vriendschappen, laat dat je delen zijn, schiet die niet voorbij. 

De Kerst komt er aan.

Lees hier de online krant van deze week.

Onverhuld: Oranje medestander

Als burgemeester doe je een heleboel leuke dingen en kom je met veel mensen in aanraking. Het is een voorrecht om een uitnodiging te krijgen voor een concert of de Koning en de Koningin een hand te geven. Over dat oranje gaat deze column niet. En ook niet over het Nederlands elftal. Welk oranje dan wel? Als burgemeester hoor je ook van zaken, die je anders niet te weten zou komen.

Zo werd mij een paar jaar geleden verteld hoe een man een vrouw lichamelijk kan mishandelen zonder dat iemand dat kan zien. Hoe dan?

Een vrouw wordt op haar knieën in een hoek gedrongen en vervolgens laat de man zich er stelselmatig bovenop vallen. Dat doet vreselijke pijn, maar zo laat de dader geen spoor achter. Stel je voor dat iemand het achteraf zou kunnen zien en als die vrouw het zou vertellen, dan wordt zij toch niet geloofd. Ik wist niet wat ik hoorde, maar het komt voor.

Daarom is het van 25 november tot 10 december “Orange the World”, en ook bij ons staan onder andere de Oude Kerk en de Concordiamolen in het oranje licht.

Het thema is dit jaar “Veilig, overal en altijd”. Geweld tegen vrouwen en meisjes vindt, naast mijn voorbeeld, plaats op allerlei plekken waar men elkaar ontmoet. Van het internet tot op een feestje en van de trein tot op school of op straat en bij het uitgaan en op het werk.

Het is de kunst om niet weg te kijken als je het ziet gebeuren. Ook jij kunt helpen, door medestander te zijn in plaats van omstander. Ga er tussen staan in de trein, praat met iemand, spreek je collega of teamgenoot die het doet rustig aan en vertel over je waarneming. Iedereen op zijn manier. Wegkijken heb je later spijt van. Omstanders hebben we genoeg, medestanders zijn er vaak te weinig.

Lees hier de online krant van deze week.

Onverhuld: Cybercrime

De inbreker die door uw tuin sluipt, binnen een minuut het cilinderslot eruit trekt en de tapijten oprolt en meeneemt, bestaat steeds minder. Hij was er wel, want het overkwam de buren van mijn ouders, terwijl ik die avond alleen thuis was.

Tegenwoordig komt zo’n inbreker binnen terwijl u op de bank zit. U ziet hem of haar gewoon. Meestal krijgt u een geweldig aanbod en u gaat er nog op in ook. De dader zit zelfs op schoot: de pc of de iPad.

Vaak wordt gedacht dat cybercrime iets van heel ver weg is. Zo klinkt het ook, maar het is zo dichtbij als het maar kan. Zeker in deze tijd waar we de inkopen voor de feestdagen gaan doen. En net als ik zult u wel eens op het internet winkelen voor schoenen en merkkleding, waar u allerlei aanbiedingen ziet tegen onwaarschijnlijk lage prijzen. Let op!

De webwinkel ziet er fantastisch uit, heeft ronkende reviews en de volgende dag wordt het gratis bezorgd en via iDeal of uw creditcard, dat bent u gewend, kunt u afrekenen. Wist u dat buitenlandse betaaldienstverleners, buiten het zicht van de politie, dat gewoon kunnen regelen. Het geld bent u kwijt en die schoenen of dat mooie poloshirt komen nooit. Goedkoop is duurkoop in dit geval

Nu wil ik de ‘gewone’ webshops niet tekort doen, want die zijn er ook legio. Kijk daar goed naar, de bekende zaken waar u ervaring mee heeft of dat weet van anderen. Check dat en achteraf kunnen betalen zegt ook heel veel. Voorzichtig met de begeerte achter het toetsenbord!

Er is nog een heel veilige manier van inkopen doen. Pak een tas, neem de paraplu mee en ga naar de stenen winkel. Ja, het is even wat meer moeite, zie het als beweging. Misschien zijn er ook wel aanbiedingen, je weet wat je koopt, het gaat in een doos mee. Met de bon heb je garantie of je kunt het ruilen. Het is veiliger en bijkomend voordeel is dat je met iemand anders kunt gaan en weer eens een ander mens spreekt.

Lees hier de online krant van deze week.

Onverhuld: Kansen

In het Duurzaam Netwerk Ede (DNE) gaat het niet over duurzame producten of duurzame energie, maar om duurzame relaties. Duurzame relaties?

Ja, de relatie tussen allerlei maatschappelijke groeperingen. Van kerk tot moskee, verschillende culturen, meiden, jongens, vrouwen, politie en gemeente.

We komen als DNE al jaren met grote regelmaat bij elkaar onder het motto ‘in goede en slechte tijden, kijken wij wat ons als Edenaren bindt.’ DNE heeft het gehad over de gevolgen en gevoelens in Ede na aanslagen in de wereld, corona, belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen als de instroom van vluchtelingen, de druk op de woningmarkt door statushouders, maar ook criminaliteit en polarisatie. Geen gemakkelijke kost, je bent het niet altijd eens, maar je spreekt met elkaar en dat leidt al snel tot meer inzicht. Je kunt gevoelens plaatsen. En belangrijk: je verschilt soms van mening, maar begrijpt elkaar wel.

Voor u gaat denken zijn dit de Verenigde Naties van onze gemeente; we hebben het ook over concrete zaken. Deze keer waren er korte presentaties van MBO, HAVO en HBO leerlingen over hun ervaringen bij stages. En dan hebben we het over leerlingen met onder andere een Marokkaanse, Syrische en Jemenitische achtergrond. De pitch voor een groep volwassenen deden zij in nagenoeg accentloos Nederlands (de Jemeniet was pas 4 jaar in ons land) en het was niet altijd prettig wat hen was overkomen. Ik had een dergelijk verhaal op 18 jarige leeftijd niet kunnen houden, zij dus wel.

Wat opviel was dat het geen achteraf gezeur was, hun doorzettingsvermogen, het zichzelf blijven en het noodgedwongen toch wat lijdzaam moeten ondergaan van de situatie (mijn woorden). Want het was klassiek: tientallen malen met behulp van de school een stage vragen en afgewezen worden om je accent, uiterlijk of kleding. Niet bejegend worden als een ‘gewone’ Nederlander, waardoor je toch wat gekwetst wordt. Niemand gebruikte die term trouwens. Maar ook het bewust zijn van het maken van een andere keuze. 

Wanneer als Verpleegkunde student met tevreden cliënten de begeleiding toch vraagtekens heeft, dan stop ik en ga ik een andere HBO opleiding doen. En geloof mij, deze leerlingen liepen niet verscholen in hoodies of zwaar gesluierd. De ervaringen voelden voor mij als toen ik op die leeftijd, komend uit een klein dorp in Zeeland voor het eerst in Utrecht ging studeren. Wel een accent, kleding op het randje en een onbekende stad en studentencultuur. Je leert vanzelf door te zetten, maar het blijft toch een kwestie van de kans krijgen.

Lees hier de online krant van deze week.

Onverhuld: Strijd

Met alle gruwelen om ons heen in Israël, Gaza en niet te vergeten Oekraïne, ga je denken, wat heeft een bijeenkomst in Brussel over duurzame voedselsystemen nog voor zin. Wat doet dat er nog toe. Eerst nog even terug naar het oorlogsgebied. Daar is de afgelopen 10 jaar, ook in Gaza uit diverse fondsen geïnvesteerd in bijvoorbeeld tuinbouw in kassen: avocado’s, citrus, en op akkers aardappelen en wortelen, met ook Nederlandse expertise. Na vallen en opstaan was een redelijk peil bereikt dusdanig dat er ook geëxporteerd kon worden. Eten en werkgelegenheid voor iedereen. Voorzover ik dit kon nagaan rijden er nu tanks over de akkers en treffen raketten sommige locaties. Een parallel met de graanvelden en export van Oekraïne. Dan die duurzame voedselsystemen, dat gaat vooral om de gevolgen voor het milieu. En daarmee heeft Nederland een probleem zeggen ze hier. Zijn wij een productieland of een groen land. Het zal de lezer niet ontgaan dat dit juist een maatschappelijk en politiek thema is, behalve in Brussel ook bij onszelf. Je kunt er verkiezingen mee winnen of verliezen. Kan dit samengaan was mijn vraag aan de Permanente vertegenwoordiging voor Nederland bij de EU. Kun je produceren en ook duurzaamheid nastreven. Dan blijkt dat de vraag productieland of groen land vooral een etiket is dat anderen op je plakken om zelf hun voordeel er mee te doen en zo investeringsgeld voor onze neus wegslepen. Dat etiket plakt de politiek ook zelf om zich te profileren en de tegenstelling tussen productie en groen te vergroten. En zoals dat gaat bij interne strijd, werkt die verlammend en doen anderen er hun voordeel mee. Want het is geen tegenstelling! Door de opgebouwde expertise, zowel door onderzoek, onderwijs als in de sector bij productie kun je innoveren om groener te worden. De consument verandert mee door kritischer te zijn op gezond voedsel, waarbij die bitterbal echt niet verboden is. Dat is ook geen tegenstelling met een wortel.

Onze expertise tevens inzetten voor andere landen is een mooie opdracht en versterkt de positie in Brussel. We zijn groot in stalsystemen, transport, kassenbouw en kwaliteitscontrole. Beter economisch inzetten ten eigen bate en voor een ander dan ellenlang en zonder resultaat elkaar bestrijden met woorden.

Welke strijd ook, op termijn zijn er alleen maar verliezers.

Lees hier de online krant van deze week.

Onverhuld: Dictatuur van wie? (2)

De laatste column in dit tweeluik. Ik neem ook weer wat mee van de verschillende reacties die ik van u kreeg op samengevat: de staat van onze democratie. Vorige keer sloot ik af met een mening van de schrijver Ilja Leonard Pfeijffer over de negatieve kant van de democratie, die in het Grieks “ochlocratie” wordt genoemd: “de dictatuur van de massa.” Pfeijffer zegt dan: “Ik ben ervan overtuigd dat wij ons in Nederland in een ochlocratie bevinden. Een belangrijk symptoom hiervan is dat politici bang zijn voor de publieke opinie. Er is nauwelijks nog een politicus die de moed heeft om een lange termijnvisie te ontwikkelen; niemand durft verder te kijken dan de volgende opiniepeiling.” En wat volgt er dan? Wederom de schrijver alsook historici als Maarten van Rossem geven aan dat er dan sterke mannen of vrouwen komen die aangeven dat de democratie in verval is of eigenlijk niet bestaat en dat zij de problemen kunnen oplossen. Zo ging het 2500 jaar gelden in Athene en er zijn nog veel recentere voorbeelden. Omdat ik het niet te zwaar wil maken over dictatuur en ‘verlossers’ (Van Rossum), gebruik ik een lichter voorbeeld.

Ooit was ik dj. In een oude buffetkast stonden twee draaitafels, mengpaneel, tuner, versterker, cassetterecorder, snoeren naar boxen en een looplicht. Elke keer moest het opgebouwd en afgebroken worden. Ik kreeg het een keer niet aan de praat. Mijn collega dj, die het oorspronkelijk gemaakt had, was er niet. Alles gecontroleerd en geprobeerd. Niets hielp. Ik moest het uit elkaar halen en alles weer opnieuw aansluiten. De hele avond perfect geluid en licht. Ik deed dat alleen. Een week later liep mijn collega de kast nog eens door en er zat toch een draadje los. Door alles stevig aan te drukken had ik gewoon voor die avond geluk gehad.Moraal, als het maar een beetje complex wordt (en democratie is dat vele malen meer dan mijn draaitafels destijds), moet je het niet in je eentje willen doen. Dat gaat even goed, maar al je beloften krijg je alleen niet uitgevoerd.

Door een lezer werd ik geattendeerd op het boek van de Franse filosoof Eric Sadin dat “Het tijdperk van de ik-tiran” heet. Dat boek heb ik nog niet kunnen lezen, een samenvatting geeft aan dat we door vooral de sociale media zijn onszelf als het centrum van de wereld zijn gaan zien. We beschouwen onze mening als de enige juiste en accepteren geen gezag meer. De gevolgen zijn beangstigend. De sociale samenhang verkruimelt en het vertrouwen in overheid en politiek verdwijnt, de aantrekkingskracht van populisme, complottheorieën en geweld neemt toe. Wie is dan een dictator? Hebben we allemaal trekjes, is het alleen die sterke man of vrouw? Ik weet het antwoord niet, wat ik wel weet is dat dictatuur in welke vorm dan ook niet werkt. Leve de democratie.

Lees hier de online krant van deze week.

Onverhuld: Dictatuur van wie?

Op de vorige column over ‘verstikkende kwesties’, kreeg ik nogal wat reacties. Dat was vooral herkenning van de beschrijving van de problemen als stikstof, natuur, energie, landbouw en woningbouw als die verknoopte kluwen wol, waar je ook trekt, je krijgt het niet uit de war, het wordt nog erger.

Met alle reacties was ik blij. Gelukkig zei er niemand, weet u dan de oplossing niet? Want die weet ik nu ook niet. Een lezer stelde dat we (wij met z’n allen, de politiek in het bijzonder) het zelf gedaan hebben. Dan zijn we dicht bij het tegenwoordig veel gebruikte woord: systeemcrisis. Beleid en uitvoering zijn vastgelopen en je krijgt het niet meer op gang.

Daar zijn twee varianten op. Sommigen zeggen, dat is bewust zo gedaan door een kleine groep en anderen, waaronder ik, geloven dat we het met z’n allen met onze verlangens, eisen en wensen zo ingewikkeld gemaakt hebben dat het systeem vast zit. Een oliemannetje of vervanging van wat onderdelen is niet meer voldoende, je moet reviseren; een nieuwe verbeterde versie maken.

In de recente, prachtige roman Alkibiades gaat schrijver Ilja Leonard Pfeijffer terug naar de Grieken. Hij vindt dat onze huidige democratie in verval is. Ik denk dat hij gelijk heeft. Hij heeft het in gesprekken ook over een systeemcrisis. In een interview in Filosofie Magazine van mei 2023 zegt hij daarover het volgende. 

‘Er is een oude Griekse theorie over de drie verschillende staatsvormen. Volgens die theorie heeft elke staatsvorm een positieve en een negatieve tegenhanger. Zo kent de monarchie haar tegenhanger in de vorm van de tirannie, en de aristocratie in de oligarchie. Ook de democratie heeft een negatieve tegenhanger, die wordt in het Grieks “ochlocratie” genoemd: de dictatuur van de massa.”

Pfeijffer vervolgt ‘Ik ben ervan overtuigd dat wij ons in Nederland in een ochlocratie bevinden. Een belangrijk symptoom hiervan is dat politici bang zijn voor de publieke opinie. Er is nauwelijks nog een politicus die de moed heeft om een lange termijnvisie te ontwikkelen; niemand durft verder te kijken dan de volgende opiniepeiling. 

Van die dictatuur had ik nog nooit gehoord. Eigenlijk zijn wij dan allemaal vastgelopen als het gaat om oplossingen van verstikkende kwesties. Kijk eens een avondje talkshows met politici. Voor de één is iets een probleem, de ander zegt dat het niet bestaat. Iemand komt met een oplossing, de tegenstrever zegt dat het niet werkt en er een ander probleem ontstaat. Het gekke is dat ze allemaal gelijk hebben.

De volgende keer of u moet dat boek van 943 pagina’s (inclusief namenlijst, tijdlijn, bronnen en verantwoording) in twee weken lezen, wat er volgens de schrijver na de ochlocratie komt.

Lees hier de online krant van deze week.

Lunterse beschouwinkjes: De twijfelrotonde

Lunteren kent veel bijzondere plekjes. Eén van die bijzondere plekjes is de twijfel-rotonde. Iedereen die wel eens door Lunteren rijdt zal direct weten waar die is. Er wordt daar een hoop afgetobd. Waarom eigenlijk?

Waar?

De twijfelrotonde is te vinden op de kruising van de Spoorstraat en de Stationsstraat, voor het station. Eén van de twijfels is de onduidelijkheid of het nu wel of niet een rotonde is. Daardoor ontstaat een vervolg-twijfel: moet ik er nu links of rechts om heen?

Wat is het probleem?

In de Nederlandse wet zijn duidelijke afspraken gemaakt, wat een rotonde is: ‘een verkeersplein met een verplichte rijrichting’. De rotonde moet ook aangegeven zijn door het verkeersbord D01: een rond blauw bord met 3 pijlen die rechtsom in de rondte naar elkaar wijzen. Vanuit elke aanrijrichting moet dat bord zichtbaar zijn. Op de twijfel-rotonde staan zulke borden echter NIET. Dit is dus géén rotonde. 

Het verwarrende is echter dat het verder wel de vorm van een rotonde heeft.  Dat veroorzaakt voortdurend getwijfel: is het nu een rotonde of niet.

Wat is het dan wel?

Ook al lijkt het een rotonde, het is eigenlijk gewoon een t-splitsing met een mooi rond perk in het midden, en daarmee een soort vorkspliting.

Hoe moet je er dan langs?

Aangezien het geen rotonde is, moet je als je rechtsaf wilt rechts aanhouden en als je linksaf wilt links aanhouden. Echter als je vanuit de Stationsstraat komend links af wilt heb je dan minder goed overzicht over aankomend verkeer van links. Daardoor gaat veel verkeer dat linksaf wil, toch -alsof het een rotonde is- rechts om het bloemperk heen. Dan heb je namelijk beter zicht op het verkeer wat uit de Spoorstraat komt. 

Leidt het getwijfel tot meer ongelukken?

Het is dus een niet duidelijke verkeerssituatie, die tot getwijfel leidt bij verkeersdeelnemers. Je zou je voor kunnen stellen dat er daardoor meer ongelukken gebeuren: je kan immers niet goed voorspellen hoe je medeweggebruikers hierlangs gaan rijden.

De indruk echter is dat er juist minder ongelukken gebeuren. Dat is het gevolg van een bijzonder psychologisch fenomeen: hoe onduidelijker de situatie is, hoe alerter we worden. En die toegenomen alertheid compenseert meer dan genoeg de onduidelijkheid en het potentiële gevaar van de situatie. Resultaat is dan juist minder ongelukken.

Het is een heel oud rond perkje

Dit ronde perk is al minstens 100 jaar oud. We zien op de foto, uit de jaren twintig van de vorige eeuw, dat het jugendstilgebouw rechts, waar toen een bakker en nu een makelaar zit, er nog steeds is, evenals het huis de Paapse Hof. Het uitzicht op de toren van de Oude Kerk is er ook nog, alhoewel er wel wat huizen daarvoor zijn bijgekomen. In 1937 is er ter gelegenheid van het huwelijk van prinses Juliana en prins Bernard een boom in het midden geplant.

Een mooi rond perk!

Ondanks het getwijfel op deze plek is er geen twijfel over de kwaliteit van het onderhoud van de beplanting in het perk. Sinds een aantal jaren wordt dat namelijk keurig onderhouden door een groep aanwonenden! Daarmee is het wel een mooie twijfel-rotonde geworden!

Bronnen:

– www.verkeersregels.vvn.nl

– Lunteren zoals ’t was en zoas ‘t noe is (1999), Vereniging Oud Lunteren.

Martijn Stöfsel

Lees hier de online krant van deze week.

 

 

 

 

Onverhuld: Verstikkende kwesties

De zomervakantie is bijna voorbij en dat zullen we weten. Ik bedoel dat als een komende periode van veel activiteiten, naast werk en school. Als u dit leest zitten we midden in de Heideweek, niet alleen op het Kuiperplein, maar ook met de Vlegeldag in Bennekom en de OLD in Lunteren. 

De HDWK is dit jaar heel divers. Van een Airborne veteranenavond met Xander de Buisonjé tot good old Henk Westbroek en van een oecumenische kerkdienst tot een paars hartenfeest bij ‘s Heeren Loo. En dan gaan we al snel de Airborne week in met de 79e herdenking en het springen op de Ginkelse Heide op zaterdag 16 september. Ik kan het niet genoeg zeggen, de droppings zijn ‘s ochtends!

En dan tussen de bedrijven door nog hoog bezoek. De Koning en Koningin bezoeken op donderdag 31 augustus aan het begin van de middag de ENKA wijk. Om daar onder andere op straat te zien hoe je in industrieel erfgoed mooi kunt wonen en een blik te werpen op het nieuwe station. En ook gaan zij aansluitend naar Bennekom voor een bezoek aan de korfbalvereniging DVO.

Heideweek en de Airborne horen jaarlijks bij ons als gemeente, prachtige tradities die we blijven koesteren. Het koningsbezoek is eenmalig de slagroom op de taart. En dan nog even de titel van deze column. Die slaat niet op mij, natuurlijk ben ik er zoveel mogelijk bij, maar belastend is dat niet. Dat aan het werk geldt voor alle mensen die vrijwillig en ook professioneel de schouders onder de organisatie zetten. Top werk!

Lees hier de online krant van deze week.

Lunterse beschouwinkjes: Na 83 jaar alsnog grafsteen op oorlogsgraf

Op het kerkhof van Lunteren is op het graf van Steven van den Brand door zijn kleinkinderen een grafsteen  geplaatst. Het bijzondere is dat dit 83 jaar na zijn dood is gebeurd. Hij stierf aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, als gevolg van de beschieting van Lunteren, waarbij 12 mensen omkwamen. 

Steven van den Brand

Hij was bakker en banketbakker in Lunteren. Er is een foto van hem, waar hij de Oude Kerk van chocola heeft nagemaakt. Zijn bakkerij zat in het pand waar nu de fietsenzaak van Arend Flier zit. Hij was getrouwd met Johanna Cornelia (Jo) de Kruijff. Zij hadden samen  6 kinderen en begin mei 1940 was zijn vrouw in verwachting  van het zevende kind.

Beschieting van Lunteren

Op 11 mei 1940 dacht het Nederlandse leger dat Lunteren al bezet was door de Duitse aanvalstroepen. Het Nederlandse leger zat nog langs de Grebbelinie, onder andere op de Schans bij Ederveen en Renswoude. Ederveen lag daardoor midden in het frontgebied. De bewoners van Ederveen waren gevlucht, onder andere naar Lunteren. Het Nederlandse leger was in de veronderstelling dat er een uitkijkpost van de Duitsers boven in de toren van de Oude Kerk in Lunteren zat. Achteraf bleek dit niet juist. Het 8e regiment veldartillerie beschoot in de vroege ochtend van 11 mei  met granaten deze  vermeende uitkijkpost. Daarmee werd de toren niet geraakt, wel werd de openbare school naast de Oude Kerk zwaar beschadigd, bomen voor het Westhoffhuis werden geraakt en huizen op de Achterstraat. 

Doden aan de Achterstraat

In de boerderij van de familie Groeneveld aan de Achterstraat 41 verbleef ook de familie Bos uit Ederveen, die hier een veilig heenkomen dachten te hebben gevonden. Tijdens deze beschietingen vluchten de families Groeneveld en Bos naar een schuilplek. Hierbij werd de hele familie Bos, vader, moeder en vier kinderen, dodelijk getroffen door granaatscherven. Van de familie Groeneveld werd Rik Groeneveld ook dodelijk getroffen. Zijn grootmoeder Petronella Groeneveld-Lagerweij raakte zwaargewond en overleed 12 dagen later. In de Achterstraat werden ook nog Evert Kelderman, zijn dochter Wilhelmina en Maria van den Brink door deze beschieting dodelijk getroffen.

Hout sprokkelen

Bakker Steven van den Brand zag, vanuit zijn bakkerij, takken voor het Westhoffhuis op de grond liggen: door de beschietingen waren de boomtoppen geraakt. Hij kon dat hout goed gebruiken als brandstof voor zijn ovens. Tijdens het sprokkelen van dit hout, kwam er nog een granaat vlakbij hem neer. Hij raakte daardoor zwaargewond. Hij werd naar zijn bakkerij gedragen en daar stierf hij.

Weduwe van den Brand

Zijn weduwe, die dus ook nog zwanger was, kon de bakkerij niet voortzetten. De bakkerij en het huis daarboven, waar ze woonden, was gehuurd. Diezelfde week moest ze nog het huis uit. Na enige omzwervingen is ze in Ede gaan wonen.

Ze kreeg geld voor levensonderhoud van de diaconie van de kerk. Die stelde daarbij als voorwaarde dat ze de kerkdiensten moest bezoeken op zondag. De weduwe stuurde daarop haar drie oudste kinderen naar de zondagsdienst.   De mensen van de kerk vonden deze kinderen echter te jong. Door het hierdoor ontstane meningsverschil  stopte de bijdrage vanuit de diaconie. Haar zevende kind, een dochter, werd in deze tijd geboren. Later is de weduwe getrouwd met Gerrit Hendriks, toevallig ook bakker. Hij heeft hard moeten werken om het gezin met 7 kinderen te onderhouden.

Naamloos graf

Ongeveer in het midden -aan de noordkant- van de begraafplaats in Lunteren zijn de slachtoffers van deze beschieting begraven. Hun graven zijn daar nog altijd te vinden. Op geen enkele grafsteen stond echter de naam van Steven van den Brand.Wat er precies gebeurd is, is niet duidelijk. waarschijnlijk was het een geldkwestie. De weduwe van den Brand had namelijk weinig geld. De familie Groeneveld heeft aangeboden dat Steven van den Brand in het graf bij Rik Groeneveld begraven mocht worden. Waarom zijn naam dan ook niet op de grafsteen vermeld is, kan niet meer achterhaald worden. 

Kleinkinderen

Bij de nazaten van Steven den Brand is altijd bekend geweest dat hij begraven lag in het graf van Rik Groeneveld. Door de erkenning van het Indische oorlogsverleden van haar schoonvader is  de jongste kleindochter van Steven van den Brand, Diane Gans, zich er bewust van geworden dat het raar is dat haar opa in een naamloos graf lag. Zij heeft contact gelegd met alle 16 kleinkinderen van Steven den Brand. En uiteindelijk hebben zij -in overleg met de gemeente Ede- ervoor gezorgd dat er alsnog een grafsteen op het graf van hun opa is geplaatst. Dat is begin juni van dit jaar gebeurd.

  

Grafopschrift

Op de grafsteen staat een bijzondere tekst: ‘Never forgotten’ en ‘mijn lieve man, onze lieve vader en onze lieve opa’. In overleg  met alle kleinkinderen is deze graftekst tot stand gekomen. Twee Engelse  kleinkinderen  deden  de suggestie voor ‘never forgotten’. Kleindochter Diane wilde het niet te vertalen, omdat Engels een niet ongebruikelijke taal is bij oorlogsherdenkingen. 

De omschrijving ‘mijn lieve man’ is  bijzonder omdat degene die dat kon zeggen, zijn weduwe, al 30 jaar dood is. Aangezien Steven voor zijn weduwe altijd de liefde van haar leven was geweest, hebben de kleinkinderen toch voor deze tekst gekozen.  ‘Mijn lieve vader’ is nog relevant omdat nog één dochter van Steven leeft. 

Lees hier de online krant van deze week.