Onverhuld: Mierenslag

Erik of het klein insectenboek is een meesterwerkje van de door literatoren nog steeds ondergewaardeerde schrijver Godfried Bomans. Ik heb het een paar keer gelezen en het verveelt nooit.

Bomans had iets met insecten en zag zichzelf in het kleine fantasierijke jongetje Erik Pinksterblom. Als die niet kan slapen stapt hij op een avond een schilderij met een herder, schapenweide en insecten binnen; het is een droom met een allegorische voorstelling, de insecten staan symbool voor karakters en de maatschappij. Bomans had in de jaren ‘30 al stukjes geschreven over insecten en bundelde die in 1941 tot het boekje. De wespen die bijen verachtten zijn duidelijk Nazi’s, de hommel die zegt filosoof te zijn staat versteld van de schoolboekenkennis van Erik over insecten. Als Erik dat allemaal vertelt durft geen insect meer het instinct te volgen en loopt alles verkeerd. Hoe boeken of een theorie het normale gedrag kunnen beïnvloeden. Hoewel sociale media nog lang niet bestonden, toen al.

Met de mieren kan Erik het goed vinden. Het nijvere volkje brengt hem naar de rand van het schilderij, want het jongetje wil er uit. Maar de mieren stuiten op een andere soort mieren en er ontbrandt een veldslag. De Tweede Wereldoorlog was in volle gang.

Waarom kom ik ineens met dit boekje aanzetten? Ik was bij het mierenreservaat in Bennekom op het ‘kleine heitje. Inmiddels 29 mierensoorten bouwen daar indrukwekkende mierennesten. Ik deed wat promotiewerk voor vrijwilligers, want die zijn nodig om de overal opschietende vuilboompjes te rooien, het moet wel een heitje blijven.

En dan terug naar het juweeltje van Bomans. Van de leden van A Rocha Bennekom hoorde ik dat een mierensoort de koningin van een andere kolonie vermoordt om die kolonie over te nemen. Maar niet nadat zij de oorspronkelijke bewoners het nest laten afbouwen. Bijna een hybride oorlogsvoering. Bomans was zijn tijd ver, ver vooruit.

Lees hier de online krant van deze week.