Onverhuld: De ellendigen 2
Hopelijk heeft u het einde van mijn vorige column nog vast. De ontsnapping in het boek Les Miserables van Victor Hugo via de riolen onder Parijs. Waarschuwing voor wie niet geïnteresseerd is in details, die staan wel in deze column. Maar dat komt omdat schrijver Hugo ook van de details is. Omdat die er soms toe doen!
In december daalde ik in de Lichtstad af in de riolen, er is een heus museum aan gewijd, niet zover van de Eiffeltoren. Voor uw gemoedsrust misschien, je staat een meter of zes onder de grond langs buizen en kanalen met stromend water, maar daaruit is het menselijk afval al gescheiden, ik zal u niet vertellen wat men daar van maakt. Wat je ziet en ruikt lijkt op het water, voor wie dat nog kent, dat je vroeger in de afwasteil overhield.
Waarom spelen dan de riolen zo’n belangrijke rol in het boek en schrijft Hugo een bladzijde over de inspecteur van Openbare Werken Bruneseau. Pas in het museum begon mij dat te dagen. Deze inspecteur stapte rond 1800 naar Napoleon en zei als je echt wat wilt doen aan de miserabele omstandigheden van de mensen in Parijs, dan moet je niet alleen fraaie boulevards bouwen, maar mij ook riolen laten aanleggen. En zo kwam er 30 kilometer riool onder de stad, zelfs voorzien van straatnamen.
Een halve eeuw later in 1848 zijn wanneer de barricaden vallen, de riolen de redding van twee hoofdpersonen uit het boek die zo weten te ontsnappen en pleegt Javert (de meedogenloze) zelfmoord door uit het riool in de rivier de Seine te springen.
In het boek zijn we ruim na Napoleon en vechten de republikeinen tegen burgerkoning Louis Philippe en tegen zichzelf, zoals Victor Hugo zegt. Daarom twijfelt ook Javert aan de wet die hem voorschrijft de goede Jean Valjean te arresteren. En staan ook de militairen iedere keer in dubio bij hun optreden, tot toch weer een commandant hen opdraagt te vuren. Zo is het boek universeel en actueel tegelijk als het om de omstandigheden van gewone mensen in conflicten om macht gaat. Victor Hugo vond Napoleon een groot man die veel successen had, maar uiteindelijk ten prooi viel aan zijn eigen tegenstrijdigheden en fouten. We maken allemaal fouten, we moeten er van leren in plaats van anderen de schuld ervan te geven. Een mooie overdenking voor 2025.
Lees hier de online krant van deze week.