Lunteren kent veel bijzondere plekjes. Eén van die bijzondere plekjes is de twijfel-rotonde. Iedereen die wel eens door Lunteren rijdt zal direct weten waar die is. Er wordt daar een hoop afgetobd. Waarom eigenlijk?

Waar?

De twijfelrotonde is te vinden op de kruising van de Spoorstraat en de Stationsstraat, voor het station. Eén van de twijfels is de onduidelijkheid of het nu wel of niet een rotonde is. Daardoor ontstaat een vervolg-twijfel: moet ik er nu links of rechts om heen?

Wat is het probleem?

In de Nederlandse wet zijn duidelijke afspraken gemaakt, wat een rotonde is: ‘een verkeersplein met een verplichte rijrichting’. De rotonde moet ook aangegeven zijn door het verkeersbord D01: een rond blauw bord met 3 pijlen die rechtsom in de rondte naar elkaar wijzen. Vanuit elke aanrijrichting moet dat bord zichtbaar zijn. Op de twijfel-rotonde staan zulke borden echter NIET. Dit is dus géén rotonde. 

Het verwarrende is echter dat het verder wel de vorm van een rotonde heeft.  Dat veroorzaakt voortdurend getwijfel: is het nu een rotonde of niet.

Wat is het dan wel?

Ook al lijkt het een rotonde, het is eigenlijk gewoon een t-splitsing met een mooi rond perk in het midden, en daarmee een soort vorkspliting.

Hoe moet je er dan langs?

Aangezien het geen rotonde is, moet je als je rechtsaf wilt rechts aanhouden en als je linksaf wilt links aanhouden. Echter als je vanuit de Stationsstraat komend links af wilt heb je dan minder goed overzicht over aankomend verkeer van links. Daardoor gaat veel verkeer dat linksaf wil, toch -alsof het een rotonde is- rechts om het bloemperk heen. Dan heb je namelijk beter zicht op het verkeer wat uit de Spoorstraat komt. 

Leidt het getwijfel tot meer ongelukken?

Het is dus een niet duidelijke verkeerssituatie, die tot getwijfel leidt bij verkeersdeelnemers. Je zou je voor kunnen stellen dat er daardoor meer ongelukken gebeuren: je kan immers niet goed voorspellen hoe je medeweggebruikers hierlangs gaan rijden.

De indruk echter is dat er juist minder ongelukken gebeuren. Dat is het gevolg van een bijzonder psychologisch fenomeen: hoe onduidelijker de situatie is, hoe alerter we worden. En die toegenomen alertheid compenseert meer dan genoeg de onduidelijkheid en het potentiële gevaar van de situatie. Resultaat is dan juist minder ongelukken.

Het is een heel oud rond perkje

Dit ronde perk is al minstens 100 jaar oud. We zien op de foto, uit de jaren twintig van de vorige eeuw, dat het jugendstilgebouw rechts, waar toen een bakker en nu een makelaar zit, er nog steeds is, evenals het huis de Paapse Hof. Het uitzicht op de toren van de Oude Kerk is er ook nog, alhoewel er wel wat huizen daarvoor zijn bijgekomen. In 1937 is er ter gelegenheid van het huwelijk van prinses Juliana en prins Bernard een boom in het midden geplant.

Een mooi rond perk!

Ondanks het getwijfel op deze plek is er geen twijfel over de kwaliteit van het onderhoud van de beplanting in het perk. Sinds een aantal jaren wordt dat namelijk keurig onderhouden door een groep aanwonenden! Daarmee is het wel een mooie twijfel-rotonde geworden!

Bronnen:

– www.verkeersregels.vvn.nl

– Lunteren zoals ’t was en zoas ‘t noe is (1999), Vereniging Oud Lunteren.

Martijn Stöfsel

Lees hier de online krant van deze week.

 

 

 

 

Op het kerkhof van Lunteren is op het graf van Steven van den Brand door zijn kleinkinderen een grafsteen  geplaatst. Het bijzondere is dat dit 83 jaar na zijn dood is gebeurd. Hij stierf aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, als gevolg van de beschieting van Lunteren, waarbij 12 mensen omkwamen. 

Steven van den Brand

Hij was bakker en banketbakker in Lunteren. Er is een foto van hem, waar hij de Oude Kerk van chocola heeft nagemaakt. Zijn bakkerij zat in het pand waar nu de fietsenzaak van Arend Flier zit. Hij was getrouwd met Johanna Cornelia (Jo) de Kruijff. Zij hadden samen  6 kinderen en begin mei 1940 was zijn vrouw in verwachting  van het zevende kind.

Beschieting van Lunteren

Op 11 mei 1940 dacht het Nederlandse leger dat Lunteren al bezet was door de Duitse aanvalstroepen. Het Nederlandse leger zat nog langs de Grebbelinie, onder andere op de Schans bij Ederveen en Renswoude. Ederveen lag daardoor midden in het frontgebied. De bewoners van Ederveen waren gevlucht, onder andere naar Lunteren. Het Nederlandse leger was in de veronderstelling dat er een uitkijkpost van de Duitsers boven in de toren van de Oude Kerk in Lunteren zat. Achteraf bleek dit niet juist. Het 8e regiment veldartillerie beschoot in de vroege ochtend van 11 mei  met granaten deze  vermeende uitkijkpost. Daarmee werd de toren niet geraakt, wel werd de openbare school naast de Oude Kerk zwaar beschadigd, bomen voor het Westhoffhuis werden geraakt en huizen op de Achterstraat. 

Doden aan de Achterstraat

In de boerderij van de familie Groeneveld aan de Achterstraat 41 verbleef ook de familie Bos uit Ederveen, die hier een veilig heenkomen dachten te hebben gevonden. Tijdens deze beschietingen vluchten de families Groeneveld en Bos naar een schuilplek. Hierbij werd de hele familie Bos, vader, moeder en vier kinderen, dodelijk getroffen door granaatscherven. Van de familie Groeneveld werd Rik Groeneveld ook dodelijk getroffen. Zijn grootmoeder Petronella Groeneveld-Lagerweij raakte zwaargewond en overleed 12 dagen later. In de Achterstraat werden ook nog Evert Kelderman, zijn dochter Wilhelmina en Maria van den Brink door deze beschieting dodelijk getroffen.

Hout sprokkelen

Bakker Steven van den Brand zag, vanuit zijn bakkerij, takken voor het Westhoffhuis op de grond liggen: door de beschietingen waren de boomtoppen geraakt. Hij kon dat hout goed gebruiken als brandstof voor zijn ovens. Tijdens het sprokkelen van dit hout, kwam er nog een granaat vlakbij hem neer. Hij raakte daardoor zwaargewond. Hij werd naar zijn bakkerij gedragen en daar stierf hij.

Weduwe van den Brand

Zijn weduwe, die dus ook nog zwanger was, kon de bakkerij niet voortzetten. De bakkerij en het huis daarboven, waar ze woonden, was gehuurd. Diezelfde week moest ze nog het huis uit. Na enige omzwervingen is ze in Ede gaan wonen.

Ze kreeg geld voor levensonderhoud van de diaconie van de kerk. Die stelde daarbij als voorwaarde dat ze de kerkdiensten moest bezoeken op zondag. De weduwe stuurde daarop haar drie oudste kinderen naar de zondagsdienst.   De mensen van de kerk vonden deze kinderen echter te jong. Door het hierdoor ontstane meningsverschil  stopte de bijdrage vanuit de diaconie. Haar zevende kind, een dochter, werd in deze tijd geboren. Later is de weduwe getrouwd met Gerrit Hendriks, toevallig ook bakker. Hij heeft hard moeten werken om het gezin met 7 kinderen te onderhouden.

Naamloos graf

Ongeveer in het midden -aan de noordkant- van de begraafplaats in Lunteren zijn de slachtoffers van deze beschieting begraven. Hun graven zijn daar nog altijd te vinden. Op geen enkele grafsteen stond echter de naam van Steven van den Brand.Wat er precies gebeurd is, is niet duidelijk. waarschijnlijk was het een geldkwestie. De weduwe van den Brand had namelijk weinig geld. De familie Groeneveld heeft aangeboden dat Steven van den Brand in het graf bij Rik Groeneveld begraven mocht worden. Waarom zijn naam dan ook niet op de grafsteen vermeld is, kan niet meer achterhaald worden. 

Kleinkinderen

Bij de nazaten van Steven den Brand is altijd bekend geweest dat hij begraven lag in het graf van Rik Groeneveld. Door de erkenning van het Indische oorlogsverleden van haar schoonvader is  de jongste kleindochter van Steven van den Brand, Diane Gans, zich er bewust van geworden dat het raar is dat haar opa in een naamloos graf lag. Zij heeft contact gelegd met alle 16 kleinkinderen van Steven den Brand. En uiteindelijk hebben zij -in overleg met de gemeente Ede- ervoor gezorgd dat er alsnog een grafsteen op het graf van hun opa is geplaatst. Dat is begin juni van dit jaar gebeurd.

  

Grafopschrift

Op de grafsteen staat een bijzondere tekst: ‘Never forgotten’ en ‘mijn lieve man, onze lieve vader en onze lieve opa’. In overleg  met alle kleinkinderen is deze graftekst tot stand gekomen. Twee Engelse  kleinkinderen  deden  de suggestie voor ‘never forgotten’. Kleindochter Diane wilde het niet te vertalen, omdat Engels een niet ongebruikelijke taal is bij oorlogsherdenkingen. 

De omschrijving ‘mijn lieve man’ is  bijzonder omdat degene die dat kon zeggen, zijn weduwe, al 30 jaar dood is. Aangezien Steven voor zijn weduwe altijd de liefde van haar leven was geweest, hebben de kleinkinderen toch voor deze tekst gekozen.  ‘Mijn lieve vader’ is nog relevant omdat nog één dochter van Steven leeft. 

Lees hier de online krant van deze week.

 

 

 

 

In een wat mopperig interview te lezen in het zomernummer van HP/De Tijd (ja, dat blad bestaat nog) met Midas Dekkers, Maarten van Rossum en Herman Tjeenk Willink worden wat vragen uit deze tijd beantwoord. 

De meest pessimistische van dit gelauwerde drietal is bioloog Dekkers, hij ziet geen andere uitweg uit de misère dan geboortebeperking; dat kan de aarde nog redden. Historicus Van Rossum is voor de verandering optimistisch en zegt vanuit zijn vak dat in 1923 de mensen ook allerlei problemen zagen, die jaren later netjes, bijna als vanzelf werden opgelost. Dat verwacht hij de komende jaren ook. Een beetje de profeet versus de tovenaar, waar ik eerder over schreef (boek: De Tovenaar en de Profeet, Charles Mann, 2018). Jobstijding en behoud versus techniek en vernieuwing.

Dan komt Tjeenk Willink met een vlijmscherpe analyse over landbouw, natuur, asiel, energie en woningbouw. Mijn eigen punt hierover is steeds dat de oplossing voor het ene probleem het andere beïnvloedt, eigenlijk tegengaat omdat je stuit op verschillende belangen en je er door verschillende politieke stellingen niet uitkomt.

 De Minister van Staat zegt het nog beter. “We richten ons met een probleem tot de politiek en verwachten dat die het oplost. Maar dat kan de politiek vaak niet. Politieke beslissingen hebben de problemen vaak mede veroorzaakt.” Denk hierbij maar aan de Toeslagenaffaire en de Gaswinning in Groningen. Tjeenk Willink vervolgt. “Oplossingen komen alleen door druk van buitenaf, maar het publieke debat dat daarvoor nodig is, vindt eigenlijk niet plaats.” En ook dat laatste klopt, zelfs een begin van een oplossing wordt meteen in politiek gekrakeel gesmoord. 

Hoe dan wel? De wetenschap volgens Tjeenk Willink, maar die heeft zich nogal stilgehouden. Volgens mij bewust, want, weer de politiek, sabelt dat meteen neer. En een enkeling daargelaten gaan wetenschappers die strijd niet aan. Wat overblijft en dat is dan toch een antwoord op de actuele vragen zijn lokale en maatschappelijke initiatieven. Houd het even uit de landelijke politiek, kijk wat er in je gemeente of regio kan, vallen en opstaan mag.

 Communiceer niet alleen de successen, maar ook de tegenvallers, leer daarvan. Lokaal heb je iets meer tijd voor je wordt afgefakkeld. Bijkomend voordeel nu is, zo schat ik, een landelijk demissionaire situatie voor minstens een jaar. Controversieel verklaren en ook de komende campagnes zullen de tegenstellingen alleen maar vergroten; Lekker met elkaar bezig gaan, zo kan de lagere overheid meters gaan maken. Ik hoop dat het ons gegund wordt.

Lees hier de online krant van deze week.

“Een goede stad is verbonden met het landschap erbuiten, zodat dieren en andere soorten zich kunnen verplaatsen, de stad in en uit.” Dat komt, voor zover ik nu weet, niet ergens uit een bestuursakkoord van politieke partijen, maar misschien moet je dat in de toekomst niet uitsluiten. Het kwam uit de mond van een hoogleraar Ecologie en Biodiversiteit van het University College London. En dat in de Hoboken-lezing in Rotterdam.

Pardon Hoboken? Die familie die in 1799 de failliete VOC opkocht en een monopolie kreeg op de zeilvaart naar Nederlands-Indië. Nu sta ik niet met die morele meetlat klaar, maar opvallend is het wel. Als je maar genoeg aan cultuur bijdraagt dan is het blijkbaar wel goed, ook voor zo’n thema.

Het idee van de lezing is een Nationaal Park Rotterdam; “waar stad en natuur samengaan,” aldus de hooggeleerde. Dat kan moeras met bevers zijn of bos, want het is namelijk een trend, in Adelaide (Australië) en Londen is men namelijk ook bezig.  De stad wordt dan een helende ruimte voor de inwoners en er wordt klimaatverandering bewerkstelligd. Er komt wild zoals herten, zwijnen en misschien wel een wolf. Heb persoonlijk niks tegen een origineel verhaal met een visie, maar dit lijkt me toch wat kunstmatig allemaal. Dit zijn mensen die zich druk maken over dierentuinen, de Oostvaardersplassen en het Nationale Park Hoge Veluwe. Dat vinden zij niet alleen kunstmatig, maar ook dierenleed en te veel menselijke hand in het beheer ervan.

Laat ik ook eens mijn best doen op de Jan Boerenfluitjes-lezing. We doen het andersom en brengen de stad in de natuur, dat is ook een manier voor het welzijn van mensen. We graven een haven ergens in de Achterhoek voor LNG schepen en we bouwen een Erasmusbrug over de vijver bij het jachtslot Sint-Hubertus. De paal- of kubuswoningen van Piet Blom kunnen we aan de rand van de Veluwe ook nog wel ergens kwijt.

Nu ben ik de laatste die iets origineels de grond in wil boren. Ha, een Maastunnel onder de Lunterse Beek.. Maar dit is toch dagdromerij en daar zijn stad en natuur veel te waardevol voor. Maak maar lekker maquettes.

Lees hier de online krant van deze week.