Het Luntersche Buurtbosch: Wetenswaardigheden uit ons bos De Tweede Wereldoorlog en het Buurtbos!

Op 16 april is het 78 jaar geleden dat Lunteren door de Canadezen is bevrijd.

Onze bevrijding wordt ieder jaar herdacht, en nog altijd mogen we van geluk spreken dat wij al zolang in vrede mogen leven. Onze omgeving was nauw betrokken bij de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, maar wat is er bekend over het Buurtbos in die tijd?

Er is bijvoorbeeld de Telefoonweg, een rechte weg met veel hoge dennen gelegen even voorbij het zwembad, aan de rechter kant van de Boslaan. U zult er geen naambordje aantreffen, want het is geen officiële weg. Deze naam is ontstaan, omdat er in de oorlog door de Duitsers een telefoonverbinding is aangelegd. Langs deze rechte weg konden de houten klosjes of potjes makkelijk bevestigd worden aan de hoge bomen. De Vliegweg is ook zo’n rechte weg, maar deze weg heeft niets met de Tweede Wereldoorlog te maken. Verder zult u in dit bos het bladmotief van notaris Van den Ham aantreffen, veel lanen en laantjes, meestal licht gebogen. 

Over het Hongerlaantje is in het boek ‘De grote, groene erfenis’ beschreven hoe het leven zich afspeelde tijdens de oorlog. Zoals op veel plaatsen in ons land was er in die tijd een enorm gebrek aan brandstof, omdat gas en steenkool niet voorhanden waren. De inwoners van Lunteren haalden hun brandhout noodgedwongen uit het Buurtbos om daarmee te kunnen koken, brood te bakken en hun huizen te verwarmen. Het Hongerlaantje dankt hier zijn naam aan. Het is de laatste zijweg rechts van de Boslaan, vlak voor de Hessenweg. Het is een plek, ver van het dorp, waar je ongezien voor je houtvoorraad kon zorgen. Nu is nog steeds te zien, hoe destijds de bomen werden gekapt en daarna weer prachtig uitgelopen zijn met meerdere dikke stammen.

Naarmate de oorlog vorderde werd de voedselvoorziening een steeds groter probleem. De Nederlandse Heidemaatschappij stelde in dit verband agenten aan die belast werden met de leiding over het inzamelen van eikels, kastanjes en beukennootjes. Voor Lunteren werd M. ten Ham als agent aangesteld. De burgemeester werd schriftelijk verzocht om zoveel mogelijk medewerking aan de inzameling te willen verlenen. 

Het Buurtbos en het Fislerwoud hadden dus  te lijden van burgers die clandestien brandhout verzamelden. De Duitsers kapten echter grote percelen bos en natuurlijk die welke het beste hout produceerden. Ruim 30 hectaren werden volledig kaalgekapt. De destijds werkzame boswachter legde de Duitsers geen strobreed in de weg. Na het overlijden van boswachter Willem Boon in 1941 had de Edese NSB burgemeester Van Dierendonck een partijgenoot van hem benoemd, maar na de oorlog kreeg notaris Westhoff, dankzij de hulp van de administrateur van notaris Dinger, D. Mulder, een schadevergoeding van het Rijk voor het door de Duitsers geroofde hout. 

Mulder had het allemaal nauwkeurig genoteerd!

Deze verhalen en nog veel meer erfgoed vindt u beschreven in het boek ‘De grote, groene erfenis’ van Gerjan Crebolder. Dat is verkrijgbaar bij Stichting Luntersche Buurtbosch, Museum Lunteren en de boekwinkel in Lunteren.

Lees hier de online krant van deze week.

 

 

 

 

Het Luntersche Buurtbosch: Wetenswaardigheden uit ons bos Het Spaanse Kerkhof blijft een mysterie!

Bij regelmaat ontvangen wij de vraag: wat is toch de geschiedenis van het Spaanse Kerkhof en waar is het gelegen? 

Op de ledenvergadering van de Vrienden van het Luntersche Buurtbosch in 2022 had de voorzitter, Bob van Heukelom, alle gebieden in het Buurtbos en de aangrenzende bossen in kaart gebracht met de bijbehorende namen; ook het Spaanse Kerkhof werd genoemd. Het Spaanse Kerkhof is een stukje bos in het Fislerwoud, gelegen aan de Molenweg, dat zich uitstrekt tot aan de weide, grenzend aan de Engweg. 

Na veel navraag bij Lunteranen en het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden kwamen we niet veel verder, totdat we bij Henk van den Brink aanklopten. Henk is veel in het gemeentearchief in Ede te vinden en hij is voor ons op onderzoek gegaan in oude kranten.                                                                        

In de Edesche Courant van Zaterdag 22 Juni 1940 is het volgende te lezen: Het is niet onmogelijk, zelfs zeer waarschijnlijk, dat hier, in onze streek, reeds in de dagen van Abraham menschen woonden. En wel het z.g. volk der koepelgrafbouwers, dat pl.m. 1800 jaar voor Christus ons land binnenkwam. Er werden onder leiding van prof. dr. F.C. Bursch van de Rijksuniversiteit voor Oudheden in Leiden opgravingen verricht, met als doel de geschiedenis van ons dorp in verre voortijden na te gaan. Er werden zeer opmerkelijke vondsten gedaan. Bij de eerste opgraving, aan de Goorsteeg, vond men in een grafheuvel vroeg-Bataafse urntjes. Door deze vondst kreeg men het vermoeden, dat de Bataven hier ook gewoond hebben. Jammer, dat deze grafheuvel reeds door onbevoegden ontgraven bleek. Vervolgens werden de opgravingen voortgezet bij het geheimzinnige Spaanse Kerkhof, ook wel het Spaanse Zand of Spaanse Kamp genoemd, dat door zijn naam al zoveel vragen oproept, bleek de resten van een laat-Karolingisch dorp te bevatten, uit de tijd van Karel de Grote, omstreeks 800. 

Edesche Courant (6/7/1940)

De opgravingen bij het Spaanse Kerkhof, gelegen langs de Molenweg, worden weer hervat. Reeds de naam wijst er enigszins op, dat zich hier grafheuvels bevonden. Er zijn hier scherven van oud vaatwerk en beenderen gevonden, waarmee de veronderstelling van een Karolingische woonplaats bewaarheid werd. Ook werden er door militairen voorwerpen van historische waarde opgedolven.                                                                                                                                                       

Edesche Courant (6/8/1941)

Oorspronkelijk was het de bedoeling verder te gaan met de opgravingen bij het Spaanse Kerkhof, maar boswachter Boon had scherven aan de Vijfsprongweg gevonden toen het heideveldje daar werd  omgespit. Deze plek kreeg toen de volle aandacht en bij het Spaanse Kerkhof werd de proefsleuf dichtgegooid en heeft men niet verder gezocht.

In 2011 schreef dr. P. Hoekstra in zijn boek ‘Lunteren, een historische studie’, dat het Spaanse Kerkhof aan de 80 jarige oorlog herinnert. Helaas wordt er geen verdere uitleg gegeven. 

Wel zijn er nog vermeldingen in de krant, dat de jeugd er een sport van had gemaakt om als archeologen in de dop met scheppen bij het Spaanse Kerkhof te graven naar schatten uit het verleden.

Het mysterie van het Spaanse Kerkhof is ten dele opgelost, maar wie weet is er iemand in ons dorp die meer weet van dit bijzondere stukje bos.

 

Lees hier de online krant van deze week.

 

 

 

 

Het Luntersche Buurtbosch: Wetenswaardigheden uit ons bos Uitzicht en koepel

Vanaf de Koepel, middenin in het Luntersche Buurtbosch, heb je een prachtig uitzicht. Dat was midden vorige eeuw wel anders. Het bos groeide boven de Koepel uit en het toenmalige stichtingsbestuur liet er in de jaren ’60 twee verdiepingen op bouwen. Sinds die tijd torent het rijksmonument boven de bossen uit en biedt een prachtig uitzicht voor wie de moeite neemt helemaal omhoog te lopen. De bomen groeiden echter door en zijn nu zo groot geworden dat ze het uitzicht belemmeren. Nu willen we bomen vooral de ruimte geven en laten groeien, maar in dit geval hebben we de moeilijke keuze gemaakt om het zicht naar de Gelderse Vallei open te maken. 

Gelukkig betreft het bomen die goed tegen snoei kunnen zoals eik en linde. Daarom zijn onder toezicht van de boswachter en met behulp van een hoogwerker de toppen eruit gezaagd. Hij heeft het zo gedaan dat er volgend jaar nauwelijks nog iets van te zien is. De linde, die hier staat, is de enige volwassen lindeboom in het Buurtbos, dus zorgvuldigheid was geboden. Dat was aan Douwe Methorst, die de klus aannam, wel toevertrouwd. 

Omdat we het zicht tussen Ede (ZZO) en Barneveld (NNW) open wilden hebben, waren we genoodzaakt ook een kapitale beuk te toppen. Methorst heeft het zo gedaan dat er een minimale kans op zonnebrand is. Inmiddels kunnen bezoekers van de Koepel weer genieten van een prachtig panorama. De kerktorens van Ede, Lunteren, Amersfoort en Barneveld zijn weer in één ononderbroken beeld te zien. Deze kostbare ingreep is mogelijk gemaakt door een gulle donatie van de Vrienden.

Zo’n prachtige en monumentale uitkijktoren onderhouden is geen sinecure. Monumentenwacht geeft jaarlijks een overzicht van aandachtspunten en daarnaast heeft het stichtingsbestuur een Meerjaren Onderhoudsplan. Deze keer was het schilderwerk aan de buitenkant en het voegwerk onderaan de toren aan de beurt. Ook hierbij werd de hoogwerker ingezet. Onze huisschilder Nico Roodenburg heeft ruime ervaring met schilderwerk aan oude gebouwen en doet al jaren de Koepel. De houten kozijnen aan de zuid- en westzijde zijn grondig aangepakt. Verder heeft Roodenburg de pomp naast de toren belangeloos een schilderbeurt gegeven. 

Martinus van Milt van Van Milt Restaurateurs heeft het pleisterwerk aan de binnenkant bemonsterd op zoutbelasting en zal een onderhoudsadvies geven. Zijn mensen hebben het buitenvoegwerk aangepakt. De voegen die losgebarsten waren, zijn uitgebikt en er zijn opnieuw knipvoegen gezet. Daarbij heeft het voegwerk van de pomp ook een onderhoudsbeurt gehad. De voorman van Van Milt, Barend Paul Groeneveld, was hier extra mee begaan en dat is wel begrijpelijk. Zijn overgrootvader was de Groeneveld naar wiens nagedachtenis de pomp is geplaatst.

We kunnen rustig zeggen dat de Koepel er nog nooit zo goed heeft bijgestaan.

Lees hier de online krant van deze week.

 

 

 

 

Natuurwandeling Het Luntersche Buurtbosch

Zaterdag 14 mei is er weer een natuurwandeling in het Luntersche Buurtbosch. Start 7.30 uur bij het bosbad, Boslaan 91 Lunteren.Onder leiding van Els en Wim Roke gaan we vogels spotten. Na afloop is er een ontbijt bij de Pleisterplaats (5 euro pp).

Vrienden van het Buurtbosch wandelen gratis mee, anders bedragen de kosten 2 euro pp.Zie voor meer informatie de website www.buurtbosch.nl bij “nieuws/vroege vogels wandeling”.  Aanmelden per mail: vrienden@buurtbosch.nl.   

Lees hier de online krant van deze week.

 

 

 

 

Akkers Buurtbosch een feest voor de vogels

LUNTEREN – Naast vooral bos bezit het Buurtbosch ook enkele akkers in de Lunterse Eng.

Bovenop de Goudsberg de grote akker voor de Hessenhut en twee wat kleinere akkers aan de Molenweg in de buurt van het Schietgat. De stichting beheert deze akkers als natuurakkers. Er is een bloemenrand en daarbinnen een wintervoedselakker. De bloemenrand is niet alleen een genot voor het oog, het is vooral bedoeld om de populatie van insecten te ondersteunen. Je kunt daar vele soorten vlinders, wilde bijen, zweefvliegen en hommels zien en je hoort daar weer de krekeltjes

Lees het gehele artikel in de Lunterse Krant, of op www.lunteren.com

Verborgen valleitje op landgoed Kastanjehof

In en rondom Lunteren zijn veel bijzondere plekjes.  Sommige plekjes zijn net iets meer bijzonder dan andere, vaak omdat ze niet zo bekend zijn.

Zo is er een verborgen valleitje op het landgoed Kastanjehof aan de rand van Het Lunterse Buurtbos.

Landgoed Kastanjehof

Aan de oostkant van het Lunterse Buurtbos ligt een nieuw ontwikkeld landgoed: de Kastanjehof. Dit landgoed is een gecreëerd gebied van slechts enige tientalleen jaren oud. Het bestaat uit een groot stuk voormalig weidegebied gelegen in de hoek Hessenweg en Lunterse Bosweg (niet te verwarren met de Boslaan!).

Lees het gehele artikel in de Lunterse Krant, of op www.lunteren.com

Leed door loslopende honden zonder baasje

LUNTEREN – Zondag 24 januari was het weer raak in de bossen bij Lunteren, met het trieste record van twee dode dieren door loslopende honden op één dag.

Zondagochtend kreeg de jachtopzichter de melding dat een grote hond een wild zwijn te grazen had genomen aan het eind van de Boslaan. Een wandelaar werd naar eigen zeggen opgeschrikt door een schrijnend gegil.

“Eerst dachten we dat het om een kind ging”, vertelde de melder “maar dichterbij komend bleek het een zwijn te zijn dat te grazen werd genomen door een loslopende hond en geen baasje te bekennen”. Ze kon niets doen want de hond beet zich vast in het zwijn. Op een filmpje dat op de website van Het Luntersche Buurtbosch is geplaatst, is het wrede tafereel te zien. Let op de beelden zijn schokkend.

Lees het gehele artikel in de Lunterse Krant, of op lunteren.com

Lunteranen protesteren tegen afsluiting wandelpaden Buurtbosch

Bestuursleden van onze vereniging “Vrienden van het Luntersche Buurtbosch” worden sinds kort vrijwel dagelijks aangesproken door verontwaardigde leden. Zij zijn, net als wij, onthutst over het afsluiten van twee, van oudsher zeer geliefde wandelpaden, in het Luntersche Buurtbosch.

Het bestuur tekent namens de Vereniging en haar leden tegen beiden afsluitingen fel protest aan. Onze Vereniging is met ruim 1250 leden een van de grootste verenigingen binnen de gemeente Ede, hetgeen wel aangeeft hoezeer de Lunteranen ‘hun’ Luntersche Buurtbosch in hun hart gesloten hebben.

Wandelaars werden enige maanden geleden geconfronteerd met de afsluiting van de eeuwenoude Plaggenweg, daar waar die behoort uit te komen op de Hessenweg.

Lees het gehele artikel in de Lunterse Krant, of op lunteren.com