Tweede Kamerverkiezingen 2023 onze burgemeester licht toe

Willem de Frel

Vanochtend, woensdag 22 november, zijn de stembureaus al vroeg opengegaan. Iedereen die 18 jaar of ouder is en de Nederlandse nationaliteit heeft mag stemmen. Iemand die mag stemmen heet een kiesgerechtigde. Gewapend met de stempas en een identiteitsbewijs dat maximaal 5 jaar is verlopen mag je stemmen. Maar liefst 26 partijen werden toegelaten, 20 partijen mochten meedoen in alle kieskringen. Maar liefst 7 partijen namen in 2021 niet deel aan de verkiezingen. 

Burgemeester, waarom zouden we moeten gaan stemmen?

‘Als je wat vindt, dan moet je gaan stemmen. Bijvoorbeeld als je woningbouw belangrijk vindt of zorg, of natuur, of hoe we met elkaar omgaan, veiligheid et cetera. De meeste mensen vinden ergens wel wat van. Ik ben opgevoed met -als je wat vindt, dan stem je op de partij die jouw ideeën het beste opvolgt. Besef ook goed dat je in Nederland mag gaan stemmen, in veel landen kun je niet eens stemmen. Dat is een groot goed, je moet altijd gaan stemmen en dat geldt zeker voor de jongeren. Ik verwacht een grote opkomst, vooral van de jongeren. De tijd is voorbij dat de jeugd denkt het maar een stel oude heren is die politiek bedrijven, de jeugd is naar mijn idee veel meer betrokken bij de politiek. Jongeren vragen zich af of ze in de toekomst nog kunnen studeren en hoe wordt dat betaald. Krijg ik later een baan, is er onderhand een woning voor mij beschikbaar. De veiligheid op straat, dat soort dingen daar is de jeugd gelukkig wel mee bezig.’ 

Ik heb diverse mensen gevraagd: Op welke partij ga je nu stemmen? Op één na, een SGP-stemmer, wist niemand het. Hoe zit het met de zwevende kiezer?

‘Ja, ik denk dat je een representatief beeld geeft en dat inderdaad veel mensen het nog niet weten. Komt ook wel omdat mensen denken, dit wordt beloofd, maar gaat het ook werkelijk gebeuren. Ik hoor ook wel dat mensen zeggen ‘ik heb gestemd op een bepaalde partij, maar in de uitvoering gaan ze iets heel anders doen, varen ze een andere koers. Wat met een mooi woord een representatieve democratie heet blijkt toch in de praktijk weerbarstiger. Immers in de onderhandelingen tot het vormen van een kabinet moet vaak wel water bij de wijn gedaan worden. Het gaat toch al gauw over 5 of meer partijen die het samen eens moeten worden over het uit te voeren beleid. Gaat men ook doen wat men heeft beloofd?’

Splinterpartijen maken besturen moeilijk, juiste aanname? 

‘Tja, er doen nu 26 partijen mee, weliswaar met 6 partijen die niet in alle 20 kieskringen meedoen, maar toch een breed spectrum. Ik ben er niet voor om de kiesdrempel te verhogen, we doen het zelf, we kiezen zelf. Je ziet het aan de BBB, nu met één zetel in de Kamer, maar dat worden er straks natuurlijk veel meer. 

Welke invloed heeft nationaal bestuur op lokaal bestuur?

‘We zitten nu in een stadhouderloos tijdperk met een demissionair kabinet. Hoe moeten we dingen uitvoeren. We hebben veel contact met ministeries maar die zijn nu ook gemuilkorfd, je merkt dat alles tot stilstand komt. Vraagstukken als natuur, mobiliteit en woningbouw en nog veel meer onderwerpen vragen dringend om voortgang maar zolang het kabinet ‘on hold’ staat gebeurt er weinig of niets. Een concreet voorbeeld is de regiodeal die wij hebben, dat gaat over landbouw, voeding en natuur we zitten aan tafel bij diverse ministeries, maar zolang er geen kabinet zit worden amper of geen beslissingen genomen. De ambtenaren kijken elkaar aan, zo van wie gaat erover, wie moet het antwoord geven terwijl eerder gewoon één persoon knopen doorhakte. Demissionair is het Rijk veel onzekerder. Gemeenten zijn dus gebaat bij een kabinet, want dan worden er weer daadkrachtig besluiten genomen. Ik hoop dan ook dat er weer gemeentemensen in een kabinet zitten, die bijvoorbeeld wethouder zijn geweest want die weten hoe het er lokaal aan toe gaat.’

Hoe zijn de voorbereidingen voor gemeente Ede gelopen?

‘Toen we hoorden dat er verkiezingen waren uitgeschreven zijn we meteen met de voorbereidingen begonnen. We hebben 73 stembureaus en in de Gelderhorst zelfs een heel inclusief stembureau voor dove mensen en met doven bemenst. Ik verwacht toch wel een hoge opkomst, ik denk aan 80%. Het gaat ergens over. We kunnen ’s avonds al een uitslag op lijstniveau tonen. De dag erna gaan we deze keer centraal tellen in sporthal De Reehorst. We hebben maar liefst 200 mensen, ambtenaren, beschikbaar. Willem: ‘Het lijkt mij wel de Batavierentijd, stemmen tellen met de hand. Ongeveer alles gebeurt online, maar de stemcomputer wordt niet ingezet’. Burgemeester: ‘Dat klopt, de stemcomputer wordt gewoon niet vertrouwd. Je loopt inderdaad rond met lijsten en de vuilniszakken met stembiljetten staan hoog opgestapeld. Mensen vertrouwen niet allemaal op stemcomputers. Er zullen er altijd zijn die zeggen dat het niet klopt en dan heb je daar weer discussie over.

Welke zijn de belangrijkste aandachtspunten voor de gemeente na de verkiezingen?

‘Je wilt natuurlijk dat het stemmen goed verloopt. Ook zijn we razend benieuwd wat voor een kabinet er gaat komen. Wat wordt het beleid voor landbouw en natuur, een stevig onderwerp in onze gemeente. De vraag naar woningen blijft. Sociaal, de bestaanszekerheid is uiteraard van groot belang, in samenhang met de Rijksuitkeringen. Mobiliteit blijft aandacht vragen, denk alleen al aan de afwerking van het station en de infrastructuur eromheen. Een hele belangrijke is ook de energie en de netcongestie. Een belangrijk verkiezingspunt is natuurlijk het onderwerp Migratie. Ik hoor politici roepen we moeten dit en we moeten dat, maar de instroom verandert niet, jaarlijks komen er nog steeds tussen de 50.000 en 90.000 mensen binnen. Maar voor gemeenten blijven de problemen precies hetzelfde. Ik moet nog zien wat er gaat veranderen.’

‘Vrijdag was ik nog aanwezig bij een bijeenkomst geweest waar de Gelderse kandidaat-Kamerleden waren en die vertellen het verhaal over Gelderland. Hester Veltman en Bart Omlo en iemand van het CDA uit Veenendaal, iemand uit Nijmegen, iemand van de BBB, met hen willen we een band opbouwen. Ook voor Food-Valley is een goed contact met deze aspirant Kamerleden van belang. We zien hen wel als ‘onze Kamerleden’, zij geven ook aan in Gelderland te blijven wonen.’  

Lees hier de online krant van deze week.