Ruzie maken: wil je gelijk of geluk?

Er zijn op dit moment veel grote en kleine conflicten In de wereld: de oorlog In de Oekraïne, de strijd van de boeren tegen het stikstofbeleid van de overheid, ruzie In het Lunters museum en iedereen heeft wel eens meningsverschillen of ruzies in relaties, op het werk of met vrienden. Hoe worden meningsverschillen eigenlijk ruzies en wat kan je eraan doen?

Patroon in ontstaan van ruzie

Daar waar mensen met elkaar samenleven of samenwerken zijn er altijd grote en kleine verschillen. Die kunnen leiden tot meningsverschillen en heftige ruzies.

Bij de ontwikkeling van meningsverschillen naar ruzies doet zich een karakteristiek patroon voor, dat bestaat uit drie fasen of niveaus: het wens- of onderhandelings-niveau, het verwijt-niveau en het ruzie of escalatie-niveau.

Wens of onderhandelings-niveau: IK…

Mensen hebben wensen en die kunnen verschillen. Belangrijk is om die verschillen op een vriendelijke manier naar elkaar uit te spreken. Op die manier kan er gezocht worden naar een compromis tussen twee meningen of wensen. Indien dat met wederzijds respect gebeurt is dat meestal geen probleem.   Samenleven en samenwerken betekent nu eenmaal dat je niet altijd je zin kunt krijgen. 

Belangrijk in deze fase is: dat mensen weten wat ze willen of vinden en ze zich daarover tijdig (en respectvol) uitspreken en dat doen in de ’ik’-vorm.

Verwijt-niveau: JIJ…

Indien meningsverschillen niet uitgesproken worden of iemand zich niet gehoord voelt, gaan er irritaties ontstaan. Irritaties zijn niet gehonoreerde wensen, die als verwijt geuit worden. De ander hoort dan vooral het verwijt en niet meer de onderliggende wens. 

Er wordt dan gepraat  in de ’jij’ vorm. Vaak met stemverheffing of geïrriteerde lichaamstaal. Er is dan nog maar weinig ruimte en begrip voor de ander. 

Op dit niveau valt er niet meer naar een compromis toe te werken.

Ruzie of escalatie niveau

Indien er nog wat ‘oude koeien’ om ruzie over te maken in de sloot liggen, kunnen die er meestal op een gegeven moment bijgehaald. Beide gesprekspartners verschansen zich in deze fase in de loopgraven van hun eigen gelijk. Er kan meestal alleen nog ongenuanceerde modder (of erger) naar de ander worden gegooid. Er is geen ruimte meer het  gezichtspunt van de ander. Indien dit proces niet tijdig gestopt wordt door middel van bijvoorbeeld een time-out, kan dit leiden tot oorlogen, echtscheidingen, buiten functie-stellingen of breuken in relaties.  

De-escalatie

Om te de-escaleren is het noodzakelijk dat beide partijen erkennen dat ze een belang hebben om met elkaar verder te gaan. Vervolgens moeten ze terug in het patroon: wat was het eigenlijke verwijt, waar de ruzie mee begon? En wat was de wens daaronder? Op het wensniveau kan vervolgens  onderhandeld worden.

Zo’n gezamenlijk belang kan een gezamenlijke grens zijn (zoals bij Rusland en Oekraïne), dat je boer wilt blijven (en in Nederland wil wonen), dat je samen kinderen of een huis hebt of samen bij dezelfde organisatie wilt blijven. 

Bij onderhandelen moeten beide partijen enerzijds elkaars belang /wens/positie erkennen en anderzijds bereid zijn water bij de wijn te doen. Wat ook kan is dat er  een status quo ontstaat: acceptatie van het verschil, zodat men op andere gebieden nog verder met elkaar kan.

Indien één van de partijen zoiets niet wil, blijft het proces steken op het ruzie/escalatie-niveau.  

Dat betekent meestal dat er een definitieve breuk volgt (echtscheidingen of gedwongen ontslagen). Beide partijen zullen dan hun verlies moeten leren verdragen.

Ook kan de uitkomst een gewapende vrede zijn; we blijven boos, het conflict laait af en toe op, maar we lossen niets op. Dat speelt soms tussen landen (Israël en Palestina) of in relaties.

Wil je gelijk of geluk?

Je kan de keuze in een conflict samenvatten als: 

wil je ‘gelijk’:  je bent alleen met je eigen wens/positie bezig, er is geen compromisbereidheid en er blijft ruzie, spanning of oorlog. 

of wil je ‘geluk’: je bent wel met je eigen wens/ positie bezig maar je hebt ook begrip voor de wens/positie van de ander en je bent bereid water bij de wijn te doen, waardoor de spanning zal afnemen.

Ik wens alle mensen die in conflicten terecht komen,  dat is dus (af en toe) iedereen, veel sterkte daarbij!

Martijn Stöfsel

Lees hier de online krant van deze week.