Onverhuld: Systeemfout

‘Ongekend onrecht’, ‘Niet alles kan’, ‘Groningers boven gas’. De oplettende lezer, en dat bent u, zal direct herkennen dat het hier om de rapporten over respectievelijk de kinderopvangtoeslag, stikstofproblematiek en de aardgaswinning handelt.

Met in alle conclusies woorden als: schamen, nooit meer, falen, de burger is de dupe, kloof met de overheid en excuses. In de reacties van politici vandaag eigenlijk dezelfde woorden. Zou dit nu betekenen dat het nooit meer gaat gebeuren, dat de overheid dit voorkomt en inwoners niet meer in de modder duwt? Ik durf dat niet te zeggen en daar heb ik ook een reden voor.

Bij de kindertoeslagen en de gaswinning viel ook het woord systeemfouten. Voor mij was het systeem tot nu toe het computersysteem of vroeger het communistisch systeem. Nu wordt systeem gebruikt voor de overheidsmachinerie die vastloopt en de mensen begint te vermalen. Wie kan dat stoppen dan? Er is in de machine altijd wel een radertje of tegenwoordig chip die wel werkt en dan blijft het systeem nog wel iets doen.

In de Volkskrant las ik een interview met de medewerker van de Belastingdienst die een intern memo schreef dat het niet goed ging met die toeslagen en er risico’s waren op systeemfouten. Dat woord staat niet in het memo; maar dat kan nu worden gebruikt. Via het systeem werden toeslagen uitbetaald tot wel 2000 euro per maand. Logisch dat ouders dat geld nodig hadden als inkomen. De fout was niet de hoogte van de bedragen, want zo was dat in het systeem ingevoerd, de fout was het stopzetten en terugvorderen. De steller van het memo had aangegeven dat men moest terugvorderen als die bedragen onterecht zijn uitbetaald, maar op dat moment wel blijven uitkeren anders krijgen de mensen schulden. Klinkt logisch nu, want destijds had de Belastingdienst op z’n falie gekregen van de Tweede Kamer, omdat aan Bulgaren onterecht allerlei toeslagen waren uitbetaald. Het systeem kon politiek eenvoudigweg niet uitgezet worden.

Kan dat dan nu wel met stikstof? Het systeem zegt stikstof verminderen. Maar waar zit de knop om dat te doen en tegelijkertijd niet alleen boeren, maar ook bouwers en gemeenten ruimte te geven door te gaan met hun werk op het land of woningen te bouwen waar een schreeuwende vraag naar is? Die knop is er niet. Dus die boeren, bouwers en gemeenten beginnen zelf op knopjes te drukken om nog iets te kunnen. Vervolgens stapt een belangenorganisatie naar de rechter en die op zijn beurt vindt dat het ‘systeem’ vreemde geluiden maakt, drukt op een rode knop en stopt alles.

Wie kan een systeem bedenken dat altijd werkt, waar niemand onder lijdt, dat alle gestelde doelen haalt en waar iedereen heel lang dik tevreden over is?

Lees hier de online krant van deze week.