Lunterse beschouwinkjes: Stolpersteinen in Lunteren

16 april 2024 was het 79 jaar geleden dat Lunteren bevrijd werd. Een aantal Lunterse  mensen hebben die bevrijding niet meegemaakt omdat ze zijn omgekomen door het nazigeweld in de Tweede Wereldoorlog. Voor die mensen zijn de Stolpersteinen bedacht. 

Stolpersteinen, in het Nederlands struikelstenen, zijn kleine messing plaatjes in de straat. Ze liggen op plekken waar in de Tweede Wereldoorlog, mensen hebben gewoond, die door de nazi’s zijn vermoord. Het is een door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig (geboren in 1947) bedacht project. Deze gedenktekens zijn bedoeld voor alle door de nazi’s verdreven, gedeporteerde of tot zelfmoord gedreven mensen, dus voor joodse mensen, Sinti, Roma, politieke gevangenen, homoseksuelen, Jehova’s getuigen en slachtoffers van gedwongen euthanasie. In de praktijk zijn en worden de meeste Stolpersteinen gelegd voor huizen waar joodse mensen woonden, die vermoord zijn.

Op het messing plaatje staat de naam, geboortedatum, deportatiedatum en plaats en datum van overlijden vermeld. 

Eerste Stolperstein

De eerste Stolperstein is geplaats in december 1992 voor het stadhuis van Keulen, toen het vijftig jaar gelden was dat Himmler bevel gaf tot de deportatie van duizend Roma en Sinti.Gunter Demnig maakte lange tijd de Stolpersteinen zelf. Tegenwoordig worden ze ook in Amsterdam gemaakt, bij het Goethe-instituut.

In Nederland is de eerste Stolperstein geplaatst in 2007 in Borne. Inmiddels zijn er meer dan honderdduizend Stolpersteinen geplaatst vooral in Duitsland, Polen, Oostenrijk, Tsjechië en Nederland. In Lunteren is er nog geen Stolperstein. Wel is er een gedenksteen, die lijkt op een Stolperstein  aangebracht voor de Eekhorst, de dependance van het martelcentrum de Wormshoef. Deze steen is aangebracht voor Gerard Lambert. Hij was een in Ederveen woonachtige Belgische verzetsman, die was gearresteerd bij de dramatische verlopen wapendropping op de Keuenklep. Zijn verzetsnaam was Kees de Belg. Hij is gemarteld en een dag voor de bevrijding van Lunteren van achteren doodgeschoten achter De Eekhorst en daar gedumpt in een gat.  

Lunterse 

Stolpersteinen

Een aantal mensen uit Lunteren hebben het initiatief genomen om ook in Lunteren Stolpersteinen te gaan plaatsen. Het idee is om dat eerst te doen op die adressen waar aan het begin van de oorlog joodse mensen woonden, die zich veilig waanden. 

Dat zijn, voor zover bekend 5 adressen, waar vandaan 6 joodse mensen zijn weggevoerd en uiteindelijk vermoord in de Duitse vernietigingskampen. Daartoe moet er  archiefonderzoek gedaan worden, wie die mensen waren, er moet contact gelegd worden met hun (eventuele) nabestaanden,  er moet contact gelegd worden met de huidige bewoners van het pand en er moet toestemming van de gemeente Ede komen De stenen worden aangevraagd en tijdens een soort plechtigheid in de straat ingemetseld.  Het plan is om daarbij een -gratis voor Lunteranen te verkrijgen-  boekje te maken, waarin informatie over deze weggevoerde mensen wordt beschreven. Daarin wordt dan ook informatie gegeven over andere weggevoerde Lunterse slachtoffers van de nazi’s. Ook zal een rondwandeling beschreven  worden, die langs deze adressen voert.

Ede doet

Dit alles kost tijd en geld. Het aanvraagproces voor die Stolpersteinen kan wel anderhalf jaar duren. Het kost ook geld. Daartoe is er een Ede-doet initiatief gemaakt. Tot 20 april 2024 kunt u in deze ronde nog Ede-doet bonnen inleveren. Dus mocht u dat nog niet gedaan hebben, dan moet u snelwezen!

Martijn Stöfsel

Lees hier de online krant van deze week.