Het dilemma van een open zorginstelling

Willem de Frel

De Grondwet zegt: ‘Vrijheid is het hoogste recht van elke burger in Nederland’. Vrijheid betekent dat iedereen mag doen en laten wat hij of zij wil, gaan en staan waar hij of zij wil en leven zoals hij zelf kiest, zolang hij of zij daarmee niet de vrijheid van een ander schendt. Het vrijheidsprincipe houdt in dat ieder mens recht heeft op de beschikking over zijn eigen leven, lijf, vrijheid en eigendom.

Al jaren is er in Nederland een maatschappelijke discussie gaande over de balans tussen vrijheid en veiligheid in zorginstellingen. Zorginstellingen hebben de verantwoordelijkheid om hun bewoners een veilige omgeving te bieden, maar ook om hun vrijheid en autonomie te respecteren. Dit dilemma komt vooral naar voren in situaties waarin bewoners, bijvoorbeeld door dementie, een gevaar voor zichzelf of anderen kunnen vormen.

Gevolgen open zorginstelling

Een open zorginstelling biedt bewoners de vrijheid om zich vrij te bewegen, zowel binnen als buiten de instelling. Dit heeft verschillende voordelen:

Vrijheid en Zelfbeschikking: Bewoners behouden hun autonomie en kunnen hun dagelijks leven voortzetten zoals ze dat gewend zijn.

Welzijn: Vrijheid kan bijdragen aan het welzijn van bewoners, doordat ze zich minder opgesloten voelen en meer sociale contacten kunnen onderhouden.

Echter, er zijn ook belangrijke nadelen: Veiligheidsrisico’s: Bewoners met cognitieve beperkingen kunnen verdwalen, in gevaarlijke situaties terechtkomen of zelfs weglopen.

Belasting voor Zorgmedewerkers: Zorgmedewerkers moeten voortdurend alert zijn, wat leidt tot een hogere werkdruk en stress. Het is normaal dat een deur ’s avonds en ’s nachts gesloten is, dus ook in een zorginstelling. Dit kan helpen om de veiligheid te waarborgen zonder de bewegingsvrijheid overdag te beperken.

Mijn schoonmoeder

Mijn schoonmoeder, 94 jaar oud, verblijft gedurende ongeveer anderhalf jaar in Wicherumloo te Wekerom alwaar zij liefdevol wordt verzorgd. Het CIZ heeft haar vanwege dementie een indicatie van 6 toegekend. Fysiek is mijn schoonmoeder nog behoorlijk fit en kan zelfs nog flink hard lopen. Tot vorige week gebruikte zij geen medicijnen, vond een paracetamol al ongewenst. Wanneer zij dan haar alarmknop in een hoek gooit heeft niemand in de gaten dat zij ervandoor gaat, hetgeen al een aantal keren is voorgekomen. Ze is een keer de Edeseweg richting Harskamp gelopen. Een keer via het terras langs de Wekeromse Beek, ze is ook een keer weer teruggehaald van De Ring achter Wicherumloo en onlangs is ze van de Koperen Steeg weer teruggebracht. Voor de zorg betekent dit altijd ‘aanstaan’ en dus ook in een aantal gevallen flink de spurt erin zetten. Het gevaar is natuurlijk dat zij ook maar zo de weg kan oversteken en het gevaar van een ongeluk is zeer denkbaar. Maar ook de hieruit ontstane belasting voor de zorgmedewerkers is geen sinecure.

Wetgeving en praktijk

In de wet BOPZ mag de deur van haar kamer worden gesloten indien cliënt en haar vertegenwoordiger hiermee instemmen. Mijn schoonmoeder hiermee Instemmen? Hoe dan, in geval van ernstige dementie? Bovendien is het sluiten van haar kamerdeur geen optie omdat zij met grote regelmaat meedoet aan de georganiseerde evenementen. De oplossing zou zijn het afsluiten van de toegangsdeur van de zorgafdeling maar dit treft dan alle bewoners.

Oplossingen en Overwegingen

De vraag blijft hoe we dit dilemma oplossen. Mogelijke oplossingen zouden kunnen omvatten:

Technologische Oplossingen: Gebruik van slimme technologieën zoals in kleding genaaide GPS-trackers of bewegingssensoren om de locatie van bewoners te monitoren zonder hun vrijheid te beperken.

Individuele Risicoanalyses: Per bewoner beoordelen welke maatregelen nodig zijn, afgestemd op hun specifieke situatie en behoeften.

Betere Zorgplanning: Meer personeel of gespecialiseerde medewerkers inzetten om de werkdruk te verlichten en de veiligheid te waarborgen. Maar waar vind je zorgpersoneel?

Het is essentieel dat de oplossing zowel de veiligheid als de vrijheid van bewoners respecteert. 

Het blijven zoeken naar een balans tussen deze twee waarden is een voortdurende uitdaging voor zorginstellingen. 

Lees hier de online krant van deze week.