Column René Verhulst: Maakbaarheid

Is het mensen en natuur of natuur en mensen, wie maakt wie? We denken vaak dat wij het kunnen bepalen, de natuur maken of veranderen, maar het is toch echt andersom, de natuur werkt op ons door en is niet maakbaar door en voor ons.

Wie daarover schrijft is Frank Westerman. In ‘Ararat’ een reis op het breukvlak van religie en wetenschap. De ark van Noach, meer dan 5000 meter klimmen doet wat met je. Stalin liet door ingenieurs rivieren verleggen en honderden kilometers aan kanalen graven om vruchtbare landbouwgrond te scheppen. Het werd een dorre woestijn en een zoutvlakte, waar gedeporteerde boeren massaal stierven. Te lezen in ‘Ingenieurs van de ziel.’ 

Hij heeft nieuwe verhalen, over maakbaarheid. Een Frans dorp in Bretagne langs een rivier. Een dam in de rivier was destijds voor de watermolen, nu om energie op te wekken. De woeste rivier is beteugeld, het meer is schoon, je kan er zwemmen en kanoën. Iedereen in het dorp tevreden. Maar ‘rewilders’ zijn te hoop gelopen tegen de dam. Want zoals overal is de zalm weer terug en zalmen kunnen uitstekend tegen de stroom op zwemmen om de paaigronden te bereiken en met watertrappen voor de vissen zijn obstakels als sluizen en dammen geen probleem. Maar deze dam is te hoog, de zalm kan niet verder. Het rivierenbevrijdingsfront stuurde actievoerders naar het dorp om te vertellen dat de dam weg moest. In het dorp werd een referendum gehouden. 99% wilde de dam houden, 1% vond dat die weg kon. Het resultaat: de dam wordt afgebroken(…). De actievoerders, uiteraard ver van buiten het dorp, zegevierden. 

Maar toen waren er overstromingen in de Eifel met doden en bij ons in Valkenburg met veel schade. Ook de rivier langs het dorp trad gevaarlijk buiten de oevers. Ja, die dam was in 1613 al neergelegd ook voor de veiligheid van de bewoners. Het is nu de zalm of de dorpelingen. De actievoerders hebben de spandoeken opnieuw neergehangen: ‘Red de zalm.’ ‘Red ons’, zullen de bewoners zeggen.

De sloop is voorlopig uitgesteld. De kans op overstromingsgevaar zal steeds groter worden. Het bevrijdingsfront gaat ervan uit dat de dam toch afgebroken gaat worden, hun 32e.

Lees hier de online krant van deze week.